پزشكي زنان

تعريف نازايي – عدم توانايي در باردارشدن بعد از يك سال تلاش براي بارداري است يا در مورد خانم بالاي ۳۵ سال بعد از ۶ ماه تلاش براي باردار شدن . خانمي كه مي تواند باردار شود اما نتواند بارداري را حفظ كند نيز مي تواند نازا باشد. حدود ۱۰ درصد از زوجين در سنين ۴۴ – ۱۵ سال براي باردار شدن يا حفظ بارداري مشكل درند. حدود يك سوم موارد نازايي به علت مشكلات خانم است و يك سوم ديگر علل نازايي مربوط به مردان است.بقيه موارد يا مخلوطي از مشكلات زن و مرد است يا علل ناشناخته دارد.

علل نازايي در مردان –

۱- واريكوسل – وريدهاي بيضه خيلي متسع مي شود كه باعث افزايش دما در آن مي شود و بر تعداد يا شكل اسپرم اثر مي كند.

۲- اختلال در تحرك اسپرم – گاهي بيماريها يا صدمات باعث بلوك حركت اسپرم مي شود. بعضي مردان با مشكلاتي در اسپرم متولد مي شوند مانند سيستيك فيبروزيس كه از علل نازايي است.

علل افزايش نازايي در مردان – اسپرم يك مرد مي تواند تحت تاثير سلامتي وي يا روش زندگي او تغيير كند:

مصرف زياد الكل – داروها – سموم محيطي مانند آفت كش و سرب – كشيدن سيگار – اوريون – بيماري شديد كليه – مشكلات هورموني – راديوتراپي و كموتراپي براي سرطان – افزايش سن

علل نازايي در زنان –

بسياري از موارد نازايي زنان توسط اختلال در تخمك گذاري ايجاد مي شود.از نشانه هاي عدم تخمك گذاري عادت ماهيانه نامنظم يا قطع آن است.

از علل شايع اشكال در تخمك گذاري تخمدانهاي پلي كيستيك است كه يك عدم تعادل هورموني است.از علل ديگر نازايي نارسايي زودرس تخمدان است كه زير ۴۰ سال اتفاق مي افتد.

از علل كمتر شايع ديگر نازايي شامل:

بسته بودن لوله هاي تخمدان به علت عفونت لگني – آندومتريوز – يا جراحي لگني

مشكلات فيزيكي و آناتومي در رحم

ميوم فيبروئيد رحمي

عومل افزايش نازايي در زنان- افزايش سن – استرس – سوئ تغذيه – ورزش شديد – افزايش وزن يا كاهش وزن – كشيدن سيگار -مصرف زياد الكل – عفونتهاي جنسي – مشكل در سلامتي با ايجاد تغييرات در هورمون

چگونه سن بر توانايي باروري زن اثر مي گذارد:

كاهش توانايي تخمدانها براي تخمك گذاري – داشتن تعداد كمتري از تخمك باقيمانده – بسياري از تخمكها سالم نيستند. افزايش احتمال داشتن بيماري هايي كه ايجاد نازايي مي كند – افزايش احتمال سقط

در صورت داشتن علائم زير بايد به پزشك متخصص زنان مراجعه نمايند:

پريود نامنظم – پريود خيلي دردناك – اندومتريوز – عفونت لگني – بيش از يك سقط

فيبروييد رحمي يا همان فيبروم رحمي، يك تومور خوش‌خيم است كه از سلول‌هاي غيرطبيعي در ديواره عضلاني رحم تشكيل شده است، يعني به صورت توده‌اي است كه در اندازه‌هاي مختلف ايجاد مي‌شود. اين توده‌ها در ۲۰ تا ۲۵ درصد موارد در سنين باروري، يعني سنين قبل از يائسگي ديده مي‌شوند.
رشد تومور فيبروييد
رشد اين تومور توسط هورمون هاي استروژن و پروژسترون تحريك مي‌شود و بعد از سن يائسگي چون ميزان اين هورمون‌ها پايين مي‌آيد، در نتيجه اين تومور كوچك مي‌شود. اين بيماري در خانم‌هاي سياه پوست، دو برابر شايع‌تر از خانم‌هاي سفيدپوست است، ولي هنوز علت قطعي آن مشخص نشده است. خوشبختانه علي‌‌رغم درصد بالاي ابتلا، اين تومور يك تومور خوش‌خيم محسوب مي‌شود.
علايم شايع تومورهاي خوش خيم رحم
اين بيماري معمولا بدون علامت است، ولي به طور كلي علائم باليني اين بيماري عبارت است از : خونريزي‌هاي حجيم و طولاني قاعدگي، كاهش فواصل بين قاعدگي‌ها، احساس فشار روي مثانه، درد و فشار لگني، مقاربت دردناك يا خونريزي پس از مقاربت.

در ضمن از عوارض اين بيماري مي توان كم‌خوني همراه با ضعف و خستگي و رنگ‌پريدگي را بيان كرد.

راه خاصي براي پيشگيري از اين بيماري وجود ندارد، اما اجتناب از مصرف هورمون‌هاي زنانه ممكن است رشد فيبروييدها را كمتر كند.
عوارض احتمالي
عوارضي كه در زمان بارداري مي‌تواند رخ دهد، عبارت است از:

– سقط خود به خودي

– زايمان زودرس –

از ديگر عوارض اين بيماري اين است كه امكان دارد فيبروييد پس از جراحي دوباره عود كند و سرطاني شدن فيبروييد در كمتر از نيم درصد موارد رخ مي‌دهد كه معمولا با رشد سريع تومور خود را نشان مي‌دهد. البته اگر قبل از يائسگي، جراحي ضرورت نداشته باشد، معمولا اين تومورها پس از يائسگي بدون درمان كوچك مي‌شوند. در صورتي كه جراحي ضرورت داشته باشد، بيمار بستري مي‌شود. فيبروييدها در صورتي نياز به جراحي دارند كه خونريزي بيش از اندازه باشد، يا ايجاد علائمي كند كه در حامله شدن يا حاملگي فرد اختلال به وجود آورد، و يا در صورت سرطاني شدن يا اندازه بزرگ فيبروييدها.
راه‌هاي تشخيص بيماري و درمان
از آنجايي كه اين بيماري در بعضي افراد بدون درد است، ممكن است با يك معاينه سالانه توسط پزشك تشخيص داده شود. فيبروييد با معاينه شكم قابل لمس مي‌باشد و با انجام سونوگرافي، تشخيص كامل مي شود.

درمان بر حسب علائم و نيز نتايج اقدامات تشخيصي مختص هر بيمار، انجام خواهد شد و در مواردي كه علائم خفيف هستند و اندازه فيبروييد كوچك است، امكان دارد نيازي به درمان وجود نداشته باشد و توصيه شود كه بيمار پس از ۶ تا ۱۲ ماه مجددا براي معاينه مراجعه كند و تحت‌نظر پزشك باشد.

ولي در بعضي از موارد ممكن است توصيه به جراحي شود و انواع روش‌هاي مختلف جراحي وجود دارد

۱٫ برداشت بافت فيبروييدي و باقي گذاشتن بخش‌هاي سالم رحم كه به آن ميومكتومي مي‌گويند.

۲٫ بريدن رگ‌هاي خون‌رسان به بافت فيبريدي باعث فروكش كردن رشد آنها مي‌شود.

۳٫ برداشت رحم (هيستروكتومي)‌ كه تنها راه مطمئن براي درمان فيبروم رحمي است.

روش درمان

استروژن موجود در قرص‌هاي ضدبارداري با دوز كم چندان خطر مهمي ندارند، اما استروژن با دوز زياد ممكن است باعث بزرگ شدن فيبروييدها شود. لذا اگر مصرف قرص ضد بارداري مضر بود، بايد به فكر استفاده از ساير روش‌هاي جلوگيري از بارداري باشيد.

امكان دارد براي به حداقل رساندن خونريزي رحمي مصرف پروژستين‌ها توصيه شود. براي تخفيف درد هم استفاده از داروهاي ضدالتهاب غيراستروييدي توصيه مي‌شود.

همچنين براي كم‌خوني ناشي از خونريزي، مكمل آهن داده مي‌شود.

داروي هورموني محرك گنادوتروپين باعث بروز يائسگي مصنوعي و سريع شده، به طوري كه خونريزي متوقف و اندازه فيبروييد كوچك مي‌شود. البته اين نوع دارو نبايد بيش از شش ماه مورد استفاده قرار گيرد.

همچنين بايد بدانيد كه براي مبتلايان به فيبروم رحمي محدوديت فعاليتي خاصي توصيه نمي‌شودو معمولا بين وجود فيبروم با اندازه ي كوچك ويامتوسط و نازايي هيچگونه ارتباطي وجود ندارد.همانطور كه در سطور پيشين ذكر شد راهي براي پيشگيري از آن هنوز وجود ندارد.